Onderzoek en innovatie

Angst, dwang en trauma

De onderzoeksmissie van het Altrecht Academisch Angstcentrum (AAA) is om op het terrein van angst-, dwang-, en traumagerelateerde stoornissen door middel van patiëntgebonden onderzoek bij te dragen aan de ontwikkeling van state of the art behandeling op dit gebied.

De focus van het onderzoek ligt op het exploreren van nieuwe soorten therapie, en het wetenschappelijk toetsen van de werkingsmechanismen van bestaande vormen van behandeling, zoals CGT en EMDR therapie. Door deze werkingsmechanismen te ontrafelen leren we veel over de werkzame delen van de behandeling waardoor we onze behandelingen krachtiger en efficiënter maken.  

Het onderzoek bestaat hoofdzakelijk uit behandelstudies bij onze patiënten, waarbij we bijvoorbeeld een nieuwe therapievorm vergelijken met een al bestaande vorm, of het effect meten van onze intensieve behandelprogramma’s (IAT & KEI). Daarnaast doen we experimenteel onderzoek naar werkingsmechanismen in de laboratoria van de Universiteit Utrecht of online, doen we vragenlijstonderzoek, of dienen onze patiënten als controlegroep voor onderzoek dat op een andere afdeling plaatsvindt. Op het gebied van onderzoek is de Universiteit Utrecht (UU) onze vaste samenwerkingspartner, waar meerdere van de werknemers van het AAA ook in dienst zijn.

Contactpersoon: Suzy Matthijssen

Eetstoornissen

Doel van het wetenschappelijk onderzoek binnen Rintveld is om meer inzicht te krijgen in oorzakelijke en in stand houdende factoren bij eetstoornissen en om diagnose en behandeling te verbeteren. Het onderzoekteam is samengebracht in de Utrecht Research Group Eating disorders (URGE), een samenwerkingsverband met het UMCU (Braincenter Rudolf Magnus), de Universiteit Utrecht (FSW) en een wetenschappelijk adviseur (Prof. Hoek) en is multidisciplinair van aard: (kinder- en jeugd)psychiatrie, klinische en experimentele psychologie, genetica, neurowetenschappen, epidemiologie, verplegingswetenschappen. De URGE richt zich op translationeel onderzoek, waarbij fundamentele kennis vertaald wordt naar de klinische praktijk. Er is een sterke focus op de genetisch en neurobiologische en –psychologische achtergrond van gedragskenmerken die geassocieerd zijn met eetstoornissen.

Contactpersoon: Unna Danner

Psychosomatiek

Het onderzoek is ingebed binnen de specialistische multidisciplinaire diagnostiek en behandeling van chronische, ernstige en complexe somatoforme stoornissen in de derde lijn. De primaire focus van het onderzoek is gericht op evaluatie van de behandeling en op voorspelling en verklaring van behandelsucces. In de komende jaren ligt daarbij het accent op gepersonaliseerde innovatieve zorg.

De onderzoekslijn kent twee aandachtsgebieden:

1. Evaluatieonderzoek: het onderzoeken van effect van de behandeling, tevredenheid met de behandeling en moderatoren (voorspellers) van behandelsucces.
2. Mechanismenonderzoek: onderzoek naar onderliggende veroorzakende en in stand houdende cognitieve, emotionele, gedragsmatige en biologische mechanismen met vooral aandacht voor lichaamsmentalisatie, Acceptance and Commitment Therapy en de therapeutische relatie.

Contactpersonen: Lindsey Ossewaarde, Rinie Geenen

Bipolaire stoornissen

Omdat Altrecht Bipolair een gespecialiseerde GGZ afdeling is waar een grote populatie patiënten met een bipolaire stoornis behandeld wordt, is het onderzoek van deze afdeling primair praktijk gestuurd. Dilemma’s uit de dagelijkse behandelpraktijk vormen de basis voor onderzoeksvragen binnen de onderzoekslijn. Tevens heeft de afdeling als doel nieuw ontwikkelde interventies te onderzoeken op effectiviteit en toepasbaarheid in de dagelijkse praktijk. Doel is door degelijk wetenschappelijk onderzoek de diagnostiek en behandeling van patiënten met een bipolaire stoornis te verbeteren en daarmee de lijdensdruk van patiënten te verminderen, het functioneren te verbeteren, de kwaliteit van leven van patiënten en naast betrokkenen te vergroten en de zorg zo optimaal mogelijk te organiseren.

Contactpersonen: Eline Regeer, Janwillem Renes, Ralph Kupka

Schroeder van der Kolk – Ernstige Psychiatrische Aandoeningen (EPA) en Zingeving

Het onderzoek richt zich op cliënten met ernstige psychiatrische aandoeningen (EPA – vertaling van het begrip Severe Mental Illnesses). Daarbij staan drie diagnostische groepen centraal,  namelijk cliënten met een psychotische stoornis, cliënten met ernstige persoonlijkheidsproblemen en cliënten met een combinatie van psychiatrische en verslavingsproblemen.

In de onderzoekslijn Schroeder van der Kolk is er verder met name aandacht voor twee centrale thema’s, te weten: 1.Netwerkzorg en integraal herstel, 2. Leefstijl en somatische gezondheid.

De onderzoekslijn sluit met haar onderzoek aan bij vijf expertise-netwerkgroepen gericht op: ‘psychotische stoornissen’, ‘psychiatrie en verslavingsproblemen’, ‘Netwerkzorg’, ‘persoonlijkheidsstoornissen’ en ‘leefstijl en somatische gezondheid’.

Contactpersonen: prof. dr. Arjan Braam, dr. Wilma Swildens (lector, tevens onderzoekscoördinator van de onderzoekslijn), prof. dr. Wiepke Cahn, dr. T. Staring.

Bij de onderzoekslijn Schroeder van der Kolk wordt herstel breed opgevat als klinisch herstel (bijvoorbeeld afname symptomen met behulp van biologische en psychosociale interventies), persoonlijk herstel (bijvoorbeeld ervaren autonomie en competentie) en maatschappelijk herstel (bijvoorbeeld de doelterreinen wonen of werken). Bij zingeving staan zowel spirituele, existentiële als religieuze beleving centraal.

In relatie tot het thema leefstijl en somatische gezondheid richt het onderzoek zich op de wisselwerking tussen psychiatrische problemen en somatische gezondheid bij cliënten met psychotische stoornissen en psychiatrische en verslavingsproblemen.

Onderzoek richt zich op interventies en integrale vormen van behandeling en begeleiding die bijdragen aan herstel en kwaliteit van leven bij cliënten met ernstige psychische aandoeningen en op preventie van ernstige psychische aandoeningen. Zowel interventies in de context van wijkgericht werken als E-health-interventies krijgen aandacht. Tevens wordt aandacht besteed aan praktijkgericht onderzoek waarmee de zorg beter afgestemd kan worden op zorgbehoeften van patiënten. Dit onderzoek speelt zich met name af in gebiedsteams GGZ, bij AMBIT-teams, ABC, VKB en de crisisdienst en hun aanmeldroutes.

Het team Zorgmonitor houdt regelmatig gesprekken met cliënten van de Gebiedsteams GGZ, Vroege psychose ABC, een AMBIT-team voor persoonlijkheidsstoornissen of de afdeling Voortgezette Klinische Behandeling (VKB) over hun huidige situatie en levert daarmee gegevens (met toestemming van de cliënt en anoniem) voor wetenschappelijk onderzoek. Lees hier meer over de Zorgmonitor (kijk onder het kopje ‘Kwaliteit’).

Contactpersonen: Wilma Swildens en Arjan Braam.

Overig onderzoek

Andere afdelingen zijn eveneens betrokken bij wetenschappelijk onderzoek. Zij werken dan samen met (onderzoek binnen) een Altrecht onderzoekslijn of met onderzoek onder regie vanuit een andere instelling, vaak een universiteit of universitair medisch centrum. Onderzoekscoördinator voor Ouderenpsychiatrie is Marian Zegwaard; voor Jeugd is Denise Bodden onderzoekscoördinator.